نگاهی به میراث های تاریخی افغانستان

نگاهی به میراث های تاریخی افغانستان

آسمايي قبلاً اين مقاله مفصل خانم نانسي دوپري را در شمارهء مسلسل دهم خويش به زبان پشتو به نشر رسانيده بود . اكنون تنها فشردهء آن مقاله را كه در بارهء وضع موزيم ها، آبدات تاريخي و ساحات باستاني است دوباره به دست نشر ميسپارد.

موزيم ها :

موزيم كابل : طي سالهاي (1996-1992) به صورت همه جانبه چپاول شده است .

موزيم غيرمنقول هده: در سال 1981 در جريان جنگ ويران و پس از آن چپاول شد.

موزيم هرات : در سال 1994 دوباره در بالاحصار هرات افتتاح شد ، ولي آثار آن درست تنظيم نشده اند.

افغانستان مركزي :

باميان :

مجتمع بودايي مربوط به سده هاي سوم تا هشتم ميلادي به شمول مجسمه هاي بزرگ بودا ، در وضعيت مناسب قرار دارد. نقاشي هاي ديواري مجتمع با خطرات طبيعي مواجه بوده و نيازمند توجه عاجل ميباشند.

غزني :

مجتمع بودايي تپهء سردار ، مربوط به سده هاي سوم تا هشتم ميلادي كه قبلاً توسط كارشناسان ايتالوي مورد پژوهش قرار گرفته بود ، در حال از بين رفتن است .

آثار دورهء غزنويان كه قبلاً توسط باستانشناسان فرانسوي مورد پژوهش قرار گرفته بود ، چپاول شده اند.

ميناره هاي مربوط به سدهء دوازدهم ميلادي در اثر حوادث به توجهء عاجل نيازمند اند.

منار جام : اثري است مربوط به دورهء غوريان ، در اثر عوارض طبيعي معروض به خطر است و به استحكام و حفاظت عاجل ضرورت دارد.

شهر كابل :

مقبرهء تيمورشاه  : اين مقبره كه در سال 1793 اعمار شده ، نيازمند ترميم ساختماني عاجل  ميباشد.

باغ بابر : مجتمع مربوط به قرن 17 ، با مقبرهء بابر و مسجد مرمري و ملحقات ديگر در اثر جنگ سخت زيان ديده ، بخش حرمسرا در اثر بمباردمان تخريب شده است . درختان باغ قطع گرديده و به حيث مواد سوخت مورد استفاده قرار گرفته است.

شهر كهنه : ساختمانهاي مربوط به قرون 18-19 كه در اين بخش شهر قرار داشتند در جريان جنگ ميان تنظيمها در كابل ، به تلي از خاك مبدل شده اند .

آرشيف ملي : اين عمارت در سال 1891 ساخته شده كه در سالهاي 1973-1978 براي آرشيف ملي بازسازي شد ، طي جنگها در شهر كابل ميان تنظيم ها ، صدماتي را متحمل شده است [ بخش آثار موجود در ويترينها چپاول شده است ] ، اما با آرشيف ملي ، در وضع مناسبي قرار دارد.

 بوستان سراي : اين عمارت در سال 1892 ساخته شده ، از آن مراقبت لازم به عمل نيامده است و در سال 1996 بدون تفاهم با رياست حفظ آبدات تاريخي و به شكل نادرست توسط شاروالي كابل ترميم گرديده است ،  گرچه گچكاريها و حكاكيهاي آن در وضع مناسب قرار دارند ، اما برخي از قسمتهاي داخلي  از بين رفته اند .

باغ بالا : عمارتي كه در سال 1893 ساخته شده و در سال 1966 ترميم گرديده است، در اثر جنگها در كابل صدمهءكمي ديده است . قبلاً به حيث مهمانخانهء گروه سياف از آن كار گرفته ميشد ، اكنون مقر فرماندهي نظامي طالبان است و به همين علت معروض به آسيب پذيري ميباشد.

قصر ستور : اين بنا به سال 1901 ساخته شده و مربوط به وزارت امور خارجه ميباشد . در سالهاي 1912-1915 ملحقاتي بر آن اضافه شده است.  در سال 1995 سالون آن توسعه داده شد.

مسجد شاه دوشمشيره ( رض ) : به جاي مسجد قرن 16 ، در سال 1920 عمارت نوي ساخته شد. در وضع خوبي نگهداري ميشود.

پيرامون كابل :

منار چكري : اين مينار بودايي مربوط به قرن اول ميلادي ، كه  قبلاً در اثر اصابت راكت مصدوم شده بود ، در اپريل سال 1998 به علتي كه هنوز روشن نشده است سقوط نمود.

گلدره : مجموعهء بودايي مربوط به قرن 4 ميلادي كه از طرف قومندانان محلي براي به دست آوردن و دزدي آثار مورد كاووش غيرفني قرار گرفته است.

قصرچهلستون : عمارت مربوط به سال 1888 ، كه در اثر جنگ ميان تنظيمها در كابل به تلي از خاك مبدل شده است.

 قصر دارلامان : عمارتي كه در سال 1923 به حيث مقر دولت شناخته شد ، در اثر جنگ ميان تنظيمها در كابل به نيمه ويرانه مبدل شده است.

 قصر تاجبيك : عمارتي كه در سال 1924 ساخته شده ، در اثر جنگ كمي زيان ديده است.

پغمان : اين تفريحگاه تابستاني كه در سال 1920 ساخته شده است و شامل عمارات زيبا ، تياتر ها ، هوتل و بناهاي يادبود استقلال افغانستان بود ، قصداً به خاك برابر ساخته شده است. مسجد توسط اهالي محل در حال بازسازي ميباشد.

غرب افغانستان :

هرات :

مسجد جامع : اين مسجد در سال 1200 ميلادي در عهد غوريان اعمار شده و سپس در دورهء تيموريان ترميم گرديده و از سال 1943 به اينسو پيوسته به تزيين آن توجه شده است.  صدماتي كه در اثر جنگ بر اين مسجد وارد شده بودند مرمت گرديده اند و به شكل خوبي از آن حفاظت به عمل مييآيد.

پل مالان : اين پل كه در سال 1506  اعمار شده ، در اثر جنگها صدمه ديده بود و بين سالهاي 1994-1996 به طور غيرفني ترميم شده است.

مزار و مسجد امام فخررازي : اين ساختمان قرن 13 ميلادي كه در اثر جنگ سخت مصدوم شده است ، به كومك سرمايه داران محلي  تحت ترميم قرار دارد . اما ترميم كه به شكل غير فني بود نيمكاره مانده است.

ميناره هاي مجموعهء مصلاي هرات : بقاياي مجموعهء زيباي مقبرهء گوهرشاد مربوط قرن پانزدهم ميلادي از عهد تيموريان ، در اثر جنگ صدمه برداشته و  بخش زيادي از كاشهاي گنبد آن از بين رفته است. نهالهايي كه در سال 1940 براي حفاظت آثار از بادهاي 120 روز  غرس شده بودند ، از بين برده شده اند. از شش مينارهء باقي مانده يكي آن در اثر اصابت راكت از بين رفته و دو تاي ديگر برغم صدمات ناشي از اصابت راكت هنوز بر جا مانده اند. متأسفانه كار ترميم به سبب برخي جنجالها به تأخير افتاده است.

گازرگاه : عمارت زيباي مزين با كاشي كه در قرن پانزدهم در عهد تيموريان بر مزار صوفي ، شاعر و متفكر قرن 11 ميلادي خواجه عبدالله انصاري ، ساخته شده است ، از سوي مجاوران آن به خوبي نگهداري ميشود.  مجسمهء حيواني كه از سنگ مرمر در درب ورودي قرار داده شده بود ، توسط طالبان از آنجا برداشته شده است .

حوض كرباس :اين حوض كه در غرب هرات در قريهء غلوار قرار دارد و با تزينات داخلي مزين است و به دورهء تيموريان تعلق دارد ، از سوي سازمان غير حكومتي دنماركي به نام DACAAR ترميم شده است.

زيارت محدث : مدرسه و مسجد مربوط به قرن 15 ميلادي كه به افتخار دانشمند قرن 9 ميلادي خواجه عبدالوليد ساخته شده است ، در اثر جنگ زياد صدمه ديده است. ترميم گنبد مقبره از سوي موءسسهء داكار به همكاري مردم آغاز يافته است.

تخت ظفر : تفريحگاه ساخته شده در قرن 15 ميلادي كه تا سال 1966 مورد استفاده بود ، در سال 1994 كاملاً از كار افتاد . پلان والي قبلي هرات ، براي بازسازي تفريحگاه ، از زمان تسلط طالبان در سال 1995 بر هرات تا حال به اجرا گذاشته نشده است.

حوض چهارسوق : ساختمان مربوط به قرن 17 ميلادي كه در حال از بين رفتن است.

شمال افغانستان :

شهرك يوناني مربوط به قرون 4-2 پيش از ميلاد كه در نزديكي خواجه غار ولايت تخار قرار دارد  و قبلاً توسط تيم باستانشناسان فرانسوي مورد پژوهش قرار گرفته بود ، توسط قومندانان محلي تنظيمها به شكل منظم و با استفاده از بلدوزرها به منظور كشف و دزدي آثار زير و رو گرديده  و تخريب شده است.

طلا تپه : يك گورستان قرن اول ميلادي مربوط به دورهء كوشانيان در نزديكي شبرغان ، كه شش قبر آن توسط تيم مشترك باستانشناسان افغانستان و شوري به گونهء فني كاووش و بيش از بيستهزار اثر طلايي و مزين با جواهرات به دست آمد. دو قبر كاووش ناشده ديگر توسط قومندانان محلي حفر و آثار آن چپاول گرديد اند.

سرخ كوتل : در بارهء وضع مجتمع مذهبي مربوط قرن 2 ميلادي و دورهء كوشانيان كه در نزديكي پلخمري قرار دارد، معلومات موءثق در دست نيست.

رباطك : معبد سلطنتي قرن 2 ميلادي كه در سال 1993 تصادفاً كشف شد و  تا آمدن طالبان در دست والي بغلان بود.

تخت رستم : آثار مجتمع بودايي مربوط قرون 4-5 ميلادي كه در نزديكي ايبك ولايت سمنگان قرار دارد ، از شر دزدي و غارت مصوون مانده است.

بلخ :

شهر كهنه : در سال 1995 در اثر كاووشهاي خودسرانه و پنهاني ، فيلپايه هاي مشابه به آي خانم به دست امده اند و در ساختمان خانه هاي شخصي به كار رفته اند. در راپورهاي تاييد ناشده از كشفيات و دستبردهاي بيشتر سخن گفته ميشود .

مسجد نُه گنبد : اثر مربوط به قرن نهم ميلادي كه بنابر عوامل طبيعي در وضع نامناسب قرار گرفته و به ترميم عاجل نياز دارد.

زيارت خواجه ابونصر پارسا : ساختماني مربوط به مراحل پاياني دورهء تيموريان كه بخشايي از كاشي هاي گنبد آن در اثر  اصابت راكتها بيجا شده و ترميمات سال 1974 در اثر عدم مراقبت با خطر مواجه است . ساحهء داخل ساختمان در وضع نسبتاً قناعت بخش قرار دارد.

مدرسهء سيدسبحان قلي خان : اثر مربوط به پايان قرن هفدهم ميلادي كه به طور جدي با خطر فروريزي مواجه ميباشد.

مزار شريف :

روضهء شريف : مجتمع مزار حضرت علي كرم الله وجهه كه در قرن 15 ميلادي در عهد تيموريان اعمار شده است و پيوسته به حفاظت و تكميل تزيينات آن توجه شده است.

مسجد تخته پل در غرب مزار شريف : در قرن نزدهم اعمار شده و بخش خارجي آن در وضع نسبتاً خوب قرار دارد ، اما حالت تزيينات داخلي آن مايهء نگراني است.

   حوض آقين : اين ذخيرهء آب كه 19 متر عمق دارد و  فراز آن با يك گنبد 16 متره پوش شده است ، در حدود قرن شانزدهم ميلادي اعمار شده است . ساختمان تازه رنگمالي شده و در وضع خوب قرار دارد.

امام خورد سرپل : ساختمان مربوط به قرن يازدهم ميلادي با تزينات داخلي و سنگنبشته هاي زيبا ، كه از آن خوب نگهداري شده است.

شرق افغانستان :

هده : مجتمع بودايي نزديك به شهر جلال آباد كه به قرون 2-7 ميلادي تعلق دارد و به حيث يك موزيم روباز از آن نگهداري به عمل مي آمد . اين موزيم روباز در سال 1981 در اثر جنگ ويران و از آن چيزي باقي نمانده است.

غوچك : آثار باستاني اين محل كه در نزديكي جلال آباد قرار دارد كاملاً چپاول شده و از آن چيزي باقي نمانده است.

نمله : باغ مربوط اعمار شده در قرن شانزدهم و قصر ساخته شده در اوايل قرن بيستم ، كه از سوي يك سازمان غير حكومتي افغانستان به نام "معروف"  در سال 1994 به كومك سازمان جهاني زراعت و مواد خوراكي ، ترميم شده است .

جنوب افغانستان :

حوزهء هلمند :

تا به حال در مورد وارد شدن كدام صدمهء جدي بر قصر زمستاني و بالاحصار اعمار شده در دورهء غزنوي ( قرن 12 ميلادي )  كه تاق تشريفاتي آن قبل از جنگ ترميم شده بود  ، به دست نيامده است.

كندهار :

باغ آشوكا :  در قلب شهر كهنهء قندهار قرار داشته و در آن سنگنبشتهء مربوط به قرن سوم پيش از ميلاد به دو زبان آرامي و يوناني موجود بود. دربارهء اين اثر معلومات تازه ي در دست نيست.

چهل زينه : در مورد وضع فعلي اين اثر مربوط به قرن شانزدهم ميلادي معلوماتي در دست نيست .

مقبرهء احمدشاه بابا ( 1772 ميلادي ) : نماي بيروني اين ساختمان نمايانگر هنرعالي مهندسي است و داخل آن با نقاشي ها و خطاطي ها مزين ميباشد.  از اين اثر به خوبي نگهداري به عمل آمده است.

مقبرهء ميرويس نيكه ( 1715 ) : ساختماني كه بر فراز اين مقبره در سال 1930 به سان مقبرهء احمدشاه بابا سختماني اعمار شده كه نماي بيروني آن مظهر هنر خوب مهندسي است و داخل آن با نقاشي ها مزين شده است . مقبره در وسط باغ كوكران قرار دارد و از هر دو به خوبي نگهداري به عمل آمده است

 برگرفته از شمارهء 18 -19 مجلهء آسمايي مورخ جولاي 2001

شهرهای تاریخی بامیان

دسته بندی : اماکن عمومی افغانستان , 

شهرهای تاریخی بامیان

شهر غلغله:

شهر غلغله شهری كه یك زمان شهرت بسزایی آن شرق و غرب را به خود متوجه گردانیده بود و در برابر نیرومند ترین و خشمگین ترین متهاجمین مقاومت و مجادلت همی كرد مخرو به های شهر غلغله در گردو نواحی بالا حصار در میان مزارع و كشت زارها به طرف دهكده سید آباد كم و بیش باقی مانده است .

شهر غلغله طوری كه تاریخ حكایت می كند به گمان غالب بعد از به میان آمدن سلطنت شنسبانیه غوری به دست سلطان علاءالدین جهان سوز و در زمان سلطنت نخستین امیر شنسبانی ملك فخر الدین برادر افخم جهان سوز به میان آمده است .

باشندگان این شهر در بین قرن شش و اوایل قرن هفت هجری در سموچ و آبادی های مستحكمی كه اباره ها برجهایی كه از خشت خام و پخته و سنگ اعمار شده بود زندگانی می كردند بعد از این كه علاءالدین محمد خوارزم شاه بین سال های 607و 611 هجری اردوی غوری وغزنوی را در هم شكست پسرش جلاالدین در شهر غلغله مركزیتی قایم كرد و برای مدتی با شهرت جلال تام حكم روایی نمود شكوه وقدرت آن رقیبان اش را بران داشت تا بر شكست و كوبیدن او از هیچ گونه تدابیر واقدامی دریغ نكنند زمان قدرت این حكم روای فاتح بود كه هجوم وحشت ناك چنگیز از صفحات شمال بر جنوب هندوكش سرایت كرد .

چنگیز از راه دره شكاری وارد این سرزمین شده در شهر ضحاك كه آثار خرابه های آن را در هفده كیلومتری قبل از بامیان در نقطه نقاط آب های بامیان و كالود در نقاط مرتقع كوه سرخ قرار دارد. و جنگ میان مهاجمین چنگیز و امپراتور شهر در گرفت درین زدو خورد موتی جن پسر جغته نواسه چنگیز به قتل رسید از دیدن این منظره خشم چنگیز به جوش آمده سوگند یاد كرد كه آن قدر قتل و قتال درین شهر بنماید كه حتی برای انسان وحیوان امان زندگانی ندهد شهر غلغله بعد از مقاومت بسیار شدید در سال 618 ه ق مطابق 1322 مسیحی به خاك یكسان شده فاتح مغل آن طوری كه تصمیم گرفته بود شهر را آتش زد و مردم در میان شعله های آتش جان دادند وگروهی كه از شعله های بی رحم آتش نجات یافتند از دم تیغ خلاصی نیافتند و بالاخره حصار آزادگان و كانون علم و فضل پادشاهان علم دوتس ادب پرور شنسب های غوری خوارزمشاهی را شهر مغضوب لقب دادند .

به طرف جنوب شرق خرابه های بالا حصار شهر غلغله در داخل دهكده سید آباد بدنه قلعه مستطیل شكل با دیوارهای بلند موجود است كه در نزد اهالی به قلعه دختر معروف می باشد داستانهای محلی این قلعه را مربوط به دختر جلاالدین منكبرنی پادشاه خوارزمشاهی می دانند چنگیز حصار محكم شهر غلغله را گرفت نمی توانست و مدتی لشكر مغلی در اطراف حصار سر گردان ماندند وحیران بودند كه به چه ترتیب و وسیله حصار را بگشایند و به مجادله جهت اشغال بپردازند تا این كه بالاخره این دختر ناز پرور خیانت كرده و نامه برای مهاجمین نوشت و نامه را با پیكان تیر در صف مهاجمین انداخت و به آن ها فهماند كه فتح این قلعه مشكل است تازمانی كه سر چشمه آبی را كه در داخل حصار می آید و مدافعین شهر از آن استفاده و رفع تشنگی می كند بسته نشود فتح نصیب مهاجمین مغلی نخواهد بود لذا سر چشمه ای را كه در دره كالو است با نمد تخته سنگ های نمك مدود شود و سپاه مغل به این دستور سر چشمه آب را بستند و بدین ترتیب راه فتح قلعه را یافتند وآن را گشودند و اما در مقابل دختر ناعاقبت اندیش نیز فعل زود ثمره این همكاری خود را با اردوی دشمن چشید و توسط سپاه مغل به وضع فلاكت باری كشته شد.

شهر ضحاك:

نام محلیست كه به فاصله 17 كیلو متری شرق كه بین 67 درجه 58 دقیقه 13 ثانیه طول البلد شرقی و 34 درجه 29 دقیقه و 34 ثانیه عرض البلد شمالی واقع است در نقطه اتصال آب های بامیان یا آب دره گالوروی پوزه های بلند و سرخ كوه برج ها دیوارها و بقایا قلعه به نظر می خورد كه یكی از مستحكم ترین قلعه های جنگی بوده قسمتی از برج هایی كه رخ به طرف دره گالوا است به نام شهر تریمان هم شهرت دارد .

در دوره شنسبانی های غوری در این جا حصار مستحكمی ساخته شده بود كه مقاوت آن در مقابل چنگیز خاطره فراموش ناشدنی به یادگار مانده است چنان چه موتی جن نواسه چنگیز در سال 628 ه 1222 م در همین جا كشته شد .

شهرهای تاریخی بامیان

شهر غلغله:

شهر غلغله شهری كه یك زمان شهرت بسزایی آن شرق و غرب را به خود متوجه گردانیده بود و در برابر نیرومند ترین و خشمگین ترین متهاجمین مقاومت و مجادلت همی كرد مخرو به های شهر غلغله در گردو نواحی بالا حصار در میان مزارع و كشت زارها به طرف دهكده سید آباد كم و بیش باقی مانده است .

شهر غلغله طوری كه تاریخ حكایت می كند به گمان غالب بعد از به میان آمدن سلطنت شنسبانیه غوری به دست سلطان علاءالدین جهان سوز و در زمان سلطنت نخستین امیر شنسبانی ملك فخر الدین برادر افخم جهان سوز به میان آمده است .

باشندگان این شهر در بین قرن شش و اوایل قرن هفت هجری در سموچ و آبادی های مستحكمی كه اباره ها برجهایی كه از خشت خام و پخته و سنگ اعمار شده بود زندگانی می كردند بعد از این كه علاءالدین محمد خوارزم شاه بین سال های 607و 611 هجری اردوی غوری وغزنوی را در هم شكست پسرش جلاالدین در شهر غلغله مركزیتی قایم كرد و برای مدتی با شهرت جلال تام حكم روایی نمود شكوه وقدرت آن رقیبان اش را بران داشت تا بر شكست و كوبیدن او از هیچ گونه تدابیر واقدامی دریغ نكنند زمان قدرت این حكم روای فاتح بود كه هجوم وحشت ناك چنگیز از صفحات شمال بر جنوب هندوكش سرایت كرد .

چنگیز از راه دره شكاری وارد این سرزمین شده در شهر ضحاك كه آثار خرابه های آن را در هفده كیلومتری قبل از بامیان در نقطه نقاط آب های بامیان و كالود در نقاط مرتقع كوه سرخ قرار دارد. و جنگ میان مهاجمین چنگیز و امپراتور شهر در گرفت درین زدو خورد موتی جن پسر جغته نواسه چنگیز به قتل رسید از دیدن این منظره خشم چنگیز به جوش آمده سوگند یاد كرد كه آن قدر قتل و قتال درین شهر بنماید كه حتی برای انسان وحیوان امان زندگانی ندهد شهر غلغله بعد از مقاومت بسیار شدید در سال 618 ه ق مطابق 1322 مسیحی به خاك یكسان شده فاتح مغل آن طوری كه تصمیم گرفته بود شهر را آتش زد و مردم در میان شعله های آتش جان دادند وگروهی كه از شعله های بی رحم آتش نجات یافتند از دم تیغ خلاصی نیافتند و بالاخره حصار آزادگان و كانون علم و فضل پادشاهان علم دوتس ادب پرور شنسب های غوری خوارزمشاهی را شهر مغضوب لقب دادند .

به طرف جنوب شرق خرابه های بالا حصار شهر غلغله در داخل دهكده سید آباد بدنه قلعه مستطیل شكل با دیوارهای بلند موجود است كه در نزد اهالی به قلعه دختر معروف می باشد داستانهای محلی این قلعه را مربوط به دختر جلاالدین منكبرنی پادشاه خوارزمشاهی می دانند چنگیز حصار محكم شهر غلغله را گرفت نمی توانست و مدتی لشكر مغلی در اطراف حصار سر گردان ماندند وحیران بودند كه به چه ترتیب و وسیله حصار را بگشایند و به مجادله جهت اشغال بپردازند تا این كه بالاخره این دختر ناز پرور خیانت كرده و نامه برای مهاجمین نوشت و نامه را با پیكان تیر در صف مهاجمین انداخت و به آن ها فهماند كه فتح این قلعه مشكل است تازمانی كه سر چشمه آبی را كه در داخل حصار می آید و مدافعین شهر از آن استفاده و رفع تشنگی می كند بسته نشود فتح نصیب مهاجمین مغلی نخواهد بود لذا سر چشمه ای را كه در دره كالو است با نمد تخته سنگ های نمك مدود شود و سپاه مغل به این دستور سر چشمه آب را بستند و بدین ترتیب راه فتح قلعه را یافتند وآن را گشودند و اما در مقابل دختر ناعاقبت اندیش نیز فعل زود ثمره این همكاری خود را با اردوی دشمن چشید و توسط سپاه مغل به وضع فلاكت باری كشته شد.

شهر ضحاك:

نام محلیست كه به فاصله 17 كیلو متری شرق كه بین 67 درجه 58 دقیقه 13 ثانیه طول البلد شرقی و 34 درجه 29 دقیقه و 34 ثانیه عرض البلد شمالی واقع است در نقطه اتصال آب های بامیان یا آب دره گالوروی پوزه های بلند و سرخ كوه برج ها دیوارها و بقایا قلعه به نظر می خورد كه یكی از مستحكم ترین قلعه های جنگی بوده قسمتی از برج هایی كه رخ به طرف دره گالوا است به نام شهر تریمان هم شهرت دارد .

در دوره شنسبانی های غوری در این جا حصار مستحكمی ساخته شده بود كه مقاوت آن در مقابل چنگیز خاطره فراموش ناشدنی به یادگار مانده است چنان چه موتی جن نواسه چنگیز در سال 628 ه 1222 م در همین جا كشته شد .

شهر سر خشك:

به فاصله 4 كیلو متر دورتر از دره شكاری در سواحل چپ آب های بامیان بر فراز پوزه بسیار بلند كوه دیوارهای یك حصار خرابه كه شكل قلعه را دارد قرار دارد واقع واز نظر استحكام و موقعیت سوق الجیشی اهمیت بسزایی داشت این حصار مانند شهر غلغله و ضحاك آبادی های به شكل سموچ و عماراتی از خشت خام نیز از خود به یادگار مانده است.

كه یك تیغه كوه را به هم وصل كرده است .

1- خرابه های اصل شهر كه مسجد و بعضی عمارات آن هنوز باقی مانده است .

2- ارگ یا بالاحصار كه بر فراز خصص سلنی دره و اراضی هم جوار واقع است .

دورادور شهر و حصار دیوارهای ضخیم و برج های مدور دیده می شود كه همه از گل وسنگ ساخته شده این حصار هم در اثر هجوم مغل در نیمه اول قرن هفت هجری ویران شده است .